Thời gian trước khi thực Kết luận số 41-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng; thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW, ngày 05/10/2002 của Ban Bí thư Trung ương (khóa IX), Ban Thường vụ Huyện ủy đã chỉ đạo Đảng ủy 03 xã thành lập 03 chi bộ quân sự xã với cơ cấu, tổ chức phù hợp gắn với việc xây dựng đội ngũ cán bộ địa phương. Tuy nhiên, tình hình chung lúc này chất lượng chính trị trong dân quân (DQ), dự bị động viên (DBĐV) toàn huyện đạt thấp, cho nên số lượng đảng viên chi bộ quân sự các xã vẫn còn ít (chủ yếu là các đồng chí trong Ban CHQS xã), chưa cơ cấu đủ đảng viên để thành lập cấp ủy nên dẫn đến việc lãnh đạo công tác quân sự, quốc phòng hiệu quả chưa cao, chưa phát huy tốt vai trò của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là việc thực hiện chức trách của đội ngũ cán bộ là chính trị viên, chính trị viên phó Ban CHQS xã.

Quán triệt Kết luận số 41-KL/TW, ngày 31/3/2009 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tiếp tục thực hiện Chỉ thị 16-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) và lực lượng DBĐV trong tình hình mới; đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động của các cấp uỷ, chính quyền địa phương, đặc biệt là các tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên, lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV. Hầu hết các cấp uỷ, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên đã nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng công tác phát triển đảng cũng như công tác xây dựng và củng cố tổ chức Đảng trong lực lượng DQTV, lực lượng DBĐV; vai trò lãnh đạo của các cấp uỷ đảng đối với lực lượng DQTV, lực lượng DBĐV tiếp tục được tăng cường; chất lượng tổng hợp và khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng DQTV, lực lượng DBĐV được nâng lên rõ rệt; công tác phát triển đảng viên, đoàn viên trong các lực lượng lượng được quan tâm chú trọng và có nhiều chuyển biến tích cực.

Ban Thường vụ Huyện ủy chỉ đạo tăng cường công tác khảo sát, kiểm tra nắm tình hình hoạt động của các chi bộ quân sự xã, chỉ đạo Đảng ủy các xã tiếp tục củng cố, xây dựng và nâng cao chất lượng hoạt động của chi bộ quân sự xã. Qua hơn 10 năm thực hiện Kết luận số 41-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Hướng dẫn số 35-HD/BTCTW, ngày 15/10/2009 của Ban Tổ chức Trung ương, công tác xây dựng và hoạt động của chi bộ quân sự xã trên địa bàn huyện đã đi vào nề nếp; chất lượng, hiệu quả từng bước chuyển biến tích cực.

Hoạt động của chi bộ quân sự xã đã giúp cho cơ chế Đảng lãnh đạo nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương được vận hành thông suốt và có hiệu quả hơn. Chi bộ quân sự xã đã tích cực tham mưu cho Đảng uỷ xã ra nghị quyết lãnh đạo nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương; lãnh đạo tổ chức huấn luyện quân sự, giáo dục chính trị cho lực lượng DQ tại địa phương, đã phát huy tốt vai trò là hạt nhân lãnh đạo, làm tốt công tác phối hợp với các ban, ngành, mặt trận đoàn thể ở xã tham mưu tiến hành đồng bộ các biện pháp nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho Ban CHQS xã và các lực lượng DQ lực lượng DBĐV của xã; nhất là trong trung đội DQ cơ động và tổ DQ thường trực. Đồng thời phối hợp với các ngành, Mặt trận, đoàn thể trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang địa phương ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Chi bộ Quân sự xã thường xuyên quan tâm xây dựng trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo của chi ủy, chi bộ và sức chiến đấu của đội ngũ cán bộ, đảng viên; thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ và chế độ tự phê bình và phê bình trong Đảng; cải tiến và đổi mới nội dung sinh hoạt, nâng cao tính lãnh đạo, tính giáo dục và tính chiến đấu của chi ủy, chi bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Thực hiện tốt công tác phát triển đảng viên mới theo Chỉ thị số 07-CT/TU, ngày 21/3/2011 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, 03/03 chi bộ quân sự xã có cấp ủy.

Về cơ cấu thành phần đảng viên trong chi bộ quân sự xã thực hiện đúng theo quy định, hướng dẫn của Trung ương và của Tỉnh ủy; 03 đồng chí Chỉ huy trưởng Ban CHQS xã được cơ cấu vào Đảng ủy xã và tham gia Ban Thường vụ Đảng ủy xã. Từ năm 2009 đến nay, số lượng, chất lượng đảng viên mới kết nạp trong lực lượng DQTV và DBĐV ngày càng được nâng lên qua các năm, bảo đảm chất lượng chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cũng như độ tuổi.

Chi bộ quân sự các xã đã lãnh đạo Ban CHQS xã thực hiện tốt chức năng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền về nhiệm vụ quốc phòng và công tác quân sự ở địa phương; lãnh đạo xây dựng lực lượng DQ cơ động, DQ thường trực, DQ biển, DQ tại chỗ, DQ các binh chủng vững mạnh. Phối hợp với lực lượng công an và các lực lượng khác ở địa phương bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ do Đảng ủy, Ủy ban nhân dân xã giao. Lãnh đạo thực hiện tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao ý thức về quân sự, quốc phòng địa phương trong Ban CHQS xã và các lực lượng DQ; kịp thời phổ biến, quán triệt cho cán bộ, đảng viên trong chi bộ Quân sự xã nắm vững và chấp hành đúng đường lối, chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ quốc phòng của địa phương; nâng cao ý thức cảnh giác cách mạng, phòng, chống âm mưu “Diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch; đồng thời cương quyết đấu tranh với các quan điểm, hành vi nói, viết và làm trái với chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số tồn tại nhất định như:

- Việc tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện Kết luận số 41-KL/TW của Ban Bí thư và Kế hoạch 112-KH/HU ngày 20/10/2009 của Ban Thường vụ Huyện uỷ về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV trong tình hình mới cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là trong lực lượng DQTV và lực lượng DBĐV ở một số cấp ủy, chỉ huy cơ quan, đơn vị, địa phương có lúc, có nơi chưa được thường xuyên.

          - Tổ chức lãnh đạo, chỉ đạo, quan tâm chăm lo xây dựng tổ chức Đảng và phát triển đảng viên trong lực lượng DQ, lực lượng DBĐV của một số cấp uỷ, đơn vị, còn hạn chế.

          - Công tác đăng ký, quản lý DQ và lực lượng DBĐV ở một số đơn vị, địa phương chưa nhạy bén, thiếu tính chủ động và linh hoạt như việc đưa nguồn vào lực lượng DQ không đảm bảo tiêu chuẩn để phát triển đảng.

- Hoạt động của chi bộ quân sự xã tuy có chuyển biến nhưng còn nhiều lúng túng, công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền về công tác quân sự, quốc phòng ở địa phương có mặt còn hạn chế, đặc biệt là công tác tạo nguồn phát triển đảng trong lực lượng DQ và lực lượng DBĐV.

- Một số cấp ủy, chi bộ quân sự xã chưa bám sát nhiệm vụ chính trị cụ thể; công tác chỉ đạo, phối hợp với các lực lượng, đặc biệt với Công an, Trung tâm Kỹ thuật và dịch vụ nông nghiệp huyện (trước đây là Trạm Nông – Lâm nghiệp huyện) trong công tác giữ gìn an ninh trật tự, phòng, chống cháy rừng theo Nghị định 02, Nghị định 03 của Chính phủ (trước đây là Nghị định 74/2010/NĐ-CP, Nghị định 133 và Nghị định 77 của Chính phủ) có thời điểm chưa tốt; thực hiện quy chế phối hợp hoạt động chưa nền nếp, công tác trao đổi thông tin duy trì chưa thường xuyên dẫn đến việc nắm bắt, phản ánh tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn với cấp ủy, chính quyền ở địa phương có lúc chưa kịp thời; việc lựa chọn, tạo nguồn phát triển đảng viên trong độ tuổi nhập ngũ, tuyển chọn đảng viên chính thức trong thanh niên nhập ngũ gặp nhiều khó khăn, có năm không đạt chỉ tiêu trên giao.

* Những tồn tại, hạn chế trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, tập trung đó là:

- Nhận thức về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của công tác xây dựng tổ chức Đảng và phát triển đảng viên trong lực lượng DQ, lực lượng DBĐV ở một số cán bộ, đảng viên chưa sâu kỹ.

          - Trình độ học vấn, chuyên môn nghiệp vụ của lực lượng DQ và lực lượng DBĐV còn thấp, chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra.

          - Một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa thực sự chủ động trong công tác phát triển đảng viên đối với lực lượng DQ và lực lượng DBĐV.

- Cấp ủy chi bộ quân sự chưa phát huy tốt vai trò tham mưu cấp ủy, chính quyền trong lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương. Chất lượng sinh hoạt ở một số chi bộ quân sự xã chưa cao; công tác kiểm tra, giám sát đảng viên có lúc, có nơi chưa thường xuyên; việc lãnh đạo xây dựng và hoạt động của chi đoàn DQ cơ động đôi lúc chưa được quan tâm dẫn đến một số chi đoàn DQ cơ động chưa phát huy được vai trò xung kích, hiệu quả hoạt động còn thấp.

- Thực hiện Hướng dẫn 35-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương trên địa bàn huyện vẫn còn những bất cập như: Đồng chí Chủ tịch UBND xã và đảng viên trong lực lượng DQ biển không cơ cấu đảng viên thuộc chi bộ quân sự xã, làm ảnh hưởng nhất kết quả lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng ở địa phương và lãnh đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ của lực lượng DQ biển.

Qua thực tiễn xây dựng và tổ chức hoạt động chi bộ quân sự xã ở địa phương, bài học kinh nghiệm được rút ra đó là:  Tổ chức, hoạt động của chi bộ quân sự phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể cùng cấp; phát huy tốt vai trò của cán bộ, đảng viên và lực lượng DQ cơ động, DQ thường trực trong việc tham mưu xây dựng chi bộ quân sự vững mạnh, nhằm đảm bảo tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng vũ trang cơ sở. Đồng thời phải thường xuyên chăm lo, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp ủy; chấp hành nghiêm nguyên tắc, chế độ sinh hoạt Đảng, quy chế làm việc của chi bộ quân sự. Bên cạnh đó, cần phát huy tốt vai trò trách nhiệm của đồng chí Bí thư Đảng ủy xã đồng thời là Bí thư chi bộ quân sự xã; làm tốt công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của chi bộ quân sự, thường xuyên kiện toàn Ban CHQS xã đủ về số lượng, chất lượng; xây dựng và củng cố lực lượng DQ, DBĐV vững mạnh.

          * Để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của chi bộ quân sự xã trong thời gian tới, các cấp uỷ, UBND các xã, các ban, ngành, Mặt trận - đoàn thể trên địa bàn huyện cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:

Một là, tiếp tục quán triệt và tổ chức thực hiện Kết luận số 41-KL/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng; việc cơ cấu vào chi bộ quân sự đúng thành phần theo Hướng dẫn số 35-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương; thường xuyên giáo dục cho cán bộ, đảng viên nắm vững về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tổ chức và hoạt động của chi bộ quân sự xã; xác định rõ vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Hai là, gắn toàn bộ hoạt động lãnh đạo của chi bộ quân sự xã vào các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, chương trình xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo, nâng cao dân trí và xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh; thường xuyên củng cố, kiện toàn cấp ủy, chi bộ đúng cơ cấu, thành phần, đảm bảo đủ số lượng, nâng cao chất lượng, đổi mới nội dung, hình thức hoạt động của chi bộ theo quy định, hướng dẫn của Trung ương, Quân khu và tỉnh nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt của chi bộ quân sự xã.

Ba là, Đảng ủy các xã phải đánh giá đúng thực trạng chi bộ quân sự; thường xuyên kiểm tra việc duy trì nề nếp, nội dung sinh hoạt chi bộ, kịp thời chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, hạn chế và kịp thời tham mưu báo cáo Ban Thường vụ Huyện ủy có biện pháp chỉ đạo khắc phục vướng mắc, bất cập trong quá trình hoạt động tại chi bộ quân sự xã.

Bốn là, tăng cường công tác tuyển chọn nguồn, bồi dưỡng nguồn kết nạp đảng viên mới, bảo đảm nâng cao tỷ lệ lãnh đạo trong lực lượng DQ và lực lượng DBĐV.

Năm là, Ban CHQS xã chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo, tổ chức rà soát và có kế hoạch củng cố nâng cao chất lượng DQ, DBĐV; xây dựng lực lượng DQ và lực lượng DBĐV vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức, có chất lượng về mọi mặt, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; thường xuyên bồi dưỡng về phương pháp, cách thức tiến hành công tác đảng, công tác chính trị cho chính trị viên, chính trị viên phó Ban CHQS xã đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới./.

Xuân Ánh