Sáng 30 tháng Chạp, các đình làng, lăng vạn và tộc họ trên đảo Phú Quý long trọng tổ chức lễ dựng cây nêu đón năm mới Giáp Thìn. Nghi thức dựng nêu gắn với lịch sử khai phá và quản lý đảo tiền tiêu nên được gìn giữ suốt hàng trăm năm nay.

Theo các bô lão, là người Việt Nam không ai không biết câu chuyện cây nêu ngày Tết, vốn được lưu truyền từ ngàn đời nay trong văn hóa Việt. Tục dựng nêu ngày Tết cổ truyền ở đảo Phú Quý cũng nằm trong dòng chảy đó. Hình ảnh cây tre/cây nêu ngày Tết còn nhắc nhở về hành trình gian khó của những lớp lưu dân đến khai phá và bảo vệ chủ quyền biển đảo Phú Quý.

Theo tục lệ, từ sớm tinh mơ bô lão các làng tề tựu về đình làng, lăng vạn, đền thờ,… để làm lễ thượng nêu; sau những nghi thức tâm linh một lá cờ đại ngũ sắc được kéo lên để báo hiệu với tiền nhân ngày Tết cổ truyền của dân tộc đã về trên đảo Phú Qúy. Sau nghi thức ở các ngôi tín ngưỡng, các từ đường tộc họ cũng tiến hành thượng nêu.

Thân cây nêu ở đảo Phú Quý là một đoạn tre dài khoảng 5 mét. Có thể được sơn những màu sắc sặc sỡ. Theo truyền thống trên đỉnh nêu buộc chùm lá tre và một số vật tín ngưỡng (giấy vàng bạc, trầu cau); trên đó còn gắn biểu tượng linh thú như rồng, phượng và lá cờ Tổ quốc.

Được biết, ngư dân Phú Quý cũng cột chùm lá tre cùng các vật tín ngưỡng trên những chiếc tàu đánh cá của họ. Các hộ dân gốc đảo đi “kinh tế mới” trước đây, hiện sống một số nơi trong đất liền cũng giữ cổ lệ này.

Dựng nêu là một nghi thức quan trọng, mở đầu cho một năm mới nên được chuẩn bị chu đáo, cẩn trọng; người dựng nêu phải là người lớn tuổi, chủ gia đình với khăn áo chỉnh tề.

Có tận mắt chứng kiến nghi thức dựng nêu sáng 30 Tết ở Phú Quý mới cảm nhận hết ý nghĩa đặc biệt của cổ lệ này. Cây nêu ngày Tết không chỉ để trừ mà quỷ, mà còn nhắc nhở những người trẻ hãy dành những ngày nghỉ Tết hướng về Tổ tiên, nhớ đến công ơn tiền nhân đã có công khai khẩn và giữ gìn đất đai để cháu con có được cuộc sống như hiện nay.

Cùng với đó, khai thác biển được được xác định là ngành kinh tế mũi nhọn của huyện đảo. Do đó, tục dựng cây nêu hay đơn giản là treo một nắm lá tre và cờ Tổ quốc trên những chiếc tàu đánh bắt xa bờ còn là biểu tượng thiêng liêng tiếp thêm sức mạnh, niềm tin và ý chí cho những chàng trai xứ đảo tiếp tục vươn khơi bám biển; phát triển kinh tế gia đình và phát huy “tinh thần Thánh Gióng” viết tiếp bản hùng ca giữ vững chủ quyền biển đảo mà các thế hệ ông cha trao truyền.

THÀNH DANH